Pracownicy powinni wiedzieć, jakie mają prawa i gdzie mogą szukać wsparcia, jeśli spotyka ich mobbing

Mobbing, nierzetelne wyniki badań, plagiaty. Naukowcy z PAN o łamaniu etyki w nauce 

DGP

Mobbing, nierzetelne wyniki badań naukowych, plagiaty – te naruszenia etyki pojawiają się w środowisku akademickim. „Trzeba się tym nagannym zachowaniom stanowczo sprzeciwiać” – powiedział PAP prezes PAN Jerzy Duszyński. Podobnego zdania są naukowcy z Akademii Młodych Uczonych.

……problemy z łamaniem etyki w nauce dotyczą całego środowiska akademickiego. PAP nie dotarła do równie szerokich badań, które badałyby skalę negatywnych zjawisk dot. etyki na polskich uczelniach czy w instytutach badawczych….

dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska z Instytutu Slawistyki PAN. „Zdawaliśmy sobie sprawę, że mobbing istnieje w środowiskach akademickich, bo są one bardzo zhierarchizowane. Takim środowiskiem jest również PAN” – powiedziała PAP.

Podkreśliła, że na łamanie zasad etyki w nauce nie można się zgadzać…..trzeba wspomagać ofiary tych negatywnych zjawisk. „Pracownicy powinni wiedzieć, jakie mają prawa i gdzie mogą szukać wsparcia, jeśli np. spotyka ich mobbing” – powiedziała badaczka…..Nicole Dołowy-Rybińska uważa zaś, że jeśli chodzi o instytuty PAN, to powinno się powołać np. rzecznika praw pracownika, do którego naukowiec mógłby się zwrócić o pomoc, gdyby się spotkał z nieprawidłowościami w instytucie. Pomysł ten spodobał się prof. Duszyńskiemu. „Będziemy pracowali nad nową ustawą o PAN i możemy tam zapisać, że rzecznicy ds. etyki powinni być w każdym instytucie” – zapowiedział…..

Jak wprowadzić instancję mediatora (rzecznika) akademickiego w Polsce

Jak wprowadzić instancję mediatora (rzecznika) akademickiego w Polsce

Nie ma żadnych przeszkód dla wprowadzenia instancji mediatora akademickiego do polskiego systemu nauki i szkolnictwa wyższego. Mamy od kilku lat ustawę ‚mediacyjną’ , rosnące zainteresowanie mediacją – jako alternatywnym sposobem rozwiązywania konfliktów.

W prawie pracy mamy zapisy antymobbingowe narzucające na pracodawcę obowiązek działań antymbbingowych.

Niestety instancji mediatora akademickiego do tej pory nie wprowadzono i nie widać zdecydowanych działań aby to niebawem miało nastąpić.

W projekcie założeń do reformy nauki i szkolnictwa wyższego postulat wprowadzenia mediatora się pojawił, ale nie jest pewne czy znajdzie się w stosownej ustawie.

Doświadczenia uczelni zachodnich wskazują, że taka instancja jest potrzebna i jest zalecana w Europejskiej Karcie Naukowca.

Coraz częściej spotyka się i w Polsce opinie, że mediator akademicki mógłby mieć istotne znaczenie dla poprawy funkcjonowania systemu nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce.

Instancja mediatora akademickego mogłaby stanowić element wewnętrznej polityki antymobbingowej, która rzadko jest realizowana w obecnym systemie nauki i szkolnictwa wyższego.

Aby instancja mediatora(rzecznika) mogła spełnić swoje zadania winna być łatwo dostępna i winna budzić zaufanie społeczności akademickiej gwarantując poufność działań.

Łatwy dostęp do mediatora może być zapewniony przez obecność biura mediatora w każdej szkole wyższej czy w ośrodku naukowym np. w Oddziale PAN.

Takie biuro mogłoby być jednoosobowe w mniejszych uczelniach (ośrodkach) a nawet 3 osobowe w większych, aby było dostępne zarówno dla pracowników akademickich, jak i techniczno-administracyjnych, a także dla doktorantów i studentów.

Nie ma przeszkód aby w uczelniach taką instancję wprowadzono i np. rektor UW taki zamiar już przedłożyła, ale nie jest pewne czy inne uczelnie zechcą same w taki spsob funkcjonować a ponadto nie jest pewne, czy taka instancja, z założenia niezależna od władz, nie zostanie wykorzystana dla wzmocnienia zarządzających uczelniami.co by wypaczyło intencje.

Ulokowanie mediatora na uczelni nie powinno oznaczać podporządkowania go władzom uczelni.

Chyba lepszym rozwiązaniem byłoby powołanie Centrum Mediacji Akademickiej, raczej pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, które by zrzeszało certyfikowanych mediatorów uprawnionych do prowadzenia mediacji akademickich w ramach organizowanych na uczelniach Biur Mediatora Akademickiego

Takich mediatorow trzeba jednak wykształcić wprowadzając na licznych już studiach (zwykle podyplomowych) mediacyjnych specjalizacji – mediacja akademicka.

CMA winno opracować strategię mediacji akademickiej, procedury rozwiązywania konfliktów, monitoring spraw, prowadzić badania uwarunkowań systemowych konfliktów, opracowywać raporty dla ministra nauki i szkolnictwa wyższego wraz z propozycjami zmian systemowych niezbędnych dla lepszego funkcjonowania uczelni i instytutów naukowych.

Niezbędne byłoby prowadzenie serwisu internetowego spełniającego funkcje informacyjne i edukacyjne.

CMA byłoby przydatne także dla Rzecznika Praw Obywatelskich, do którego obecnie kierowane są liczne sprawy związane z patologiami życia akademickiego. Wiele z nich mogłoby być rozwiązywane na szczeblu CBA.

Istnieje jednak do usunięcia potencjalny ( a czasem realny) konflikt interesów spowodowany Art. 209.2. Konstytucji III RP, który obecnie brzmi :Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych. (przykład – Pasja akademicka z Rzecznikiem Praw Obywatelskich w roli Piłata http://www.nfa.alfadent.pl/articles.php?id=74 )

Józef Wieczorek

Biuro rzecznika (mediatora) akademickiego (University Ombudsman) na uniwersytecie amerykańskim

Biuro rzecznika (mediatora)  akademickiego

(University Ombudsman)

na uniwersytecie amerykańskim

Na uniwersytetach amerykańskich na ogół istnieją Biura rzecznika (mediatora) akademickiego (University Ombudsman),

Są to biura na ogół 3 osobowe, otwarte dla wszystkich pracowników, naukowców, studentów i emerytów danego uniwersytetu. Biuro jest niezależną instancją rozwiązywania problemów, aby zapewnić, że wszyscy członkowie społeczności akademickiej są traktowani sprawiedliwie i uczciwie. Biuro może zapewnić poufnej i nieformalnej pomocy, aby pomóc rozwiązać problemy związane z pracą i nauką.

Członek środowiska akademickiego może omawiać zagadnienia i problemy z rzecznikiem/mediatorem, bez dalszego ujawniania sprawy lub jakichkolwiek formalnych działań. Może zdecydować się aby pozostać anonimowy. Następne kroki są zawsze określane przez zainteresowanych, w zależności od okoliczności i wyboru możliwej opcji postępowania.

Biuro rzecznika/mediatora przygotowuje roczny raport co ułatwia identyfikację problemów systemowych.

Biura działają zgodne z kodeksem etyki i standardami Międzynarodowego Stowarzyszenia Mediatorów.

Mediator jest niezależny i neutralny.

Jak mediator może pomóc ?

Do rzecznika/mediatora zgłaszają się członkowie środowiska akademickiego danej uczelni informując o sytuacjach, które przeszkadzają w efektywnej pracy lub nauce. Sprawy mogą dotyczyć kolegi, przełożonego lub współpracownika. Problemy mogą dotyczyć polityki kadrowej, konfliktów interpersonalnych, molestowania. Mediator może zaoferować obiektywne i bezstronne rozpatrzenie sprawy. Pomaga analizować i oceniać możliwości rozwiązywania konfliktów. Pod warunkiem, że wszystkie strony zgadzają się, mediator może ułatwić rozmowy na drodze wahadłowej dyplomacji, nieformalnej mediacji, lub neutralnej obecności w dyskusji.

Członkowie środowiska akademickiego korzystają często z biura rzecznika/mediatora ze względu na poufność działań i niezależność biuira od administracji uniwersytetu.

Zakres zainteresowań mediatora to :

dyskryminacja

mobbing

molestowanie seksualne

spory i konflikty interpersonalne

obowiązki w pracy

ocena pracy

niewłaściwe zachowanie

nadużycia władzy

niesprawiedliwe traktowanie

stresujące warunki pracy

marginalizacji pracy

postępowania i orzeczenia dyscyplinarne

obowiązki w pracy

Mediator

• ocenia możliwości rozwiązania konfliktu
• przygotowuje strategię rozmów
• pomaga w pisaniu listu do odpowiednich instancji
• nie jest adwokatem osoby uważającej się za pokrzywdzoną