Spełniony postulat- instytucja mediacji

Wiesław Bar – NOWE PRAWO I … STARE/NOWE DYLEMATY.
SPRAWY DYSCYPLINARNE
NAUCZYCIELI AKADEMICKICH
PO REFORMIE Z 2018 ROKU

Teka Kom. Praw. – OL PAN, t. XI, 2018, nr 2, 5–17

Streszczenie. Autor, w pięciu punktach, zajmuje się niektórymi zagadnieniami postępowań w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli akademickich. Po wskazaniu aktualnego ustawodawstwa w tym zakresie i stanu faktycznego postępowań (1), najobszerniej przedstawia instytucję mediacji, której wprowadzenie ocenia pozytywnie (2), podobnie jak poszerzenie katalogu kar (3). Krytycznie zaś odnosi się do przeniesienia właściwości orzekania, zmiany ról i zadań komisji, zwłaszcza trybu wprowadzenia tej zmiany i braku gwarancji ochrony prawnej dla jej członków (4), jak również trwania przy rozwiązaniu, że pokrzywdzony jest stroną tylko w postępowaniu wyjaśniającym (5).

…..

SPEŁNIONY POSTULAT – INSTYTUCJA MEDIACJI
Dyskusja nad instytucją mediacji oraz rolą mediatorów na uczelniach nie
jest sprawą nową. Wystarczy przywołać projekt „Mediator akademicki, jako
przeciwdziałanie mobbingowi w środowisku akademickim”, współfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego10, czy Centrum Rozwiązywania Sporów i Konfliktów na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego11
.
Również rzecznicy dyscyplinarni i przewodniczący komisji dyscyplinarnych do spraw nauczycieli akademickich od dawna dostrzegali potrzebę wprowadzenia do postępowań możliwości mediacji, jeśli u podstaw spraw tkwią konflikty interpersonalne12
. Już na etapie prac nad ustawą o szkolnictwie wyższym i nauce, pozytywnie oceniano uwzględnienie tego postulatu w projekcie, jako sposobu polubownego załatwiania sporów13
. Jeśli mediacja
może być stosowana nawet w sprawach karnych14, nie ma racji by była pomijana w tychże. Tym bardziej, że jak – już wspomniano – na uczelniach drastycznie wzrosła liczba zarzutów z tytułu nieprawidłowych relacji z innymi nauczycielami akademickimi (w latach 2013-2017 odpowiednio: 3-7-55- 62-61) oraz nieprawidłowych relacji ze studentami (odpowiednio: 2-0-10-9-27). W grupie zarzutów przedstawianych rektorom, prorektorom, przewodniczącym komisji dyscyplinarnych w latach 2015-2017 najczęściej występowały: nadużycia przy sprawowaniu funkcji kierowniczej (11), naruszenie

10 J. Wieczorek, Mediator akademicki, jako przeciwdziałanie mobbingowi w środowisku akademickim, Niezależne Forum Akademickie, Kraków 2009; N. Doherty, M. Guyler, Mediacje i rozwiązywanie konfliktów w pracy, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.

 

Ramy prawne dla stosowania mediacji są, ale mediacja w powijakach

Mediacja na uczelniach rozkręca się powoli

Gazeta Prawna

Obowiązująca od 1 października 2018 r. ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668 ze zm.) stworzyła ramy prawne dla stosowania mediacji.

Zgodnie z nowymi przepisami miałyby ona zastosowanie w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli akademickich.

….zastanawiano się nad sensem powołania rzecznika akademickiego.

– Argumentowano, że przecież na uczelni nie ma problemów, więc czym się on właściwie będzie zajmował. Po czym okazało się, że jednak one są. Podobnie jest w przypadku mediacji. Powołanie mediatorów też może doprowadzić do ujawnienia konfliktów, uczelnie nie powinny się tego bać, bo być może w porę uda się je rozwiązać, zanim eskalują – wskazuje dr Cybulko.

W sprawie szczegółowego trybu prowadzenia mediacji

Warszawa, dnia 28 września 2018 r.
Poz. 1843
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
z dnia 25 września 2018 r.
w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia mediacji, postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich, a także sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych i ich zatarcia

prawo.sejm.gov.pl

Rozdział 5
Mediacja
§ 45. 1. Sprawę z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich, w zależności od stadium postępowania, do mediacji może skierować:
1) rektor, do czasu wydania rzecznikowi dyscyplinarnemu polecenia rozpoczęcia prowadzenia sprawy – z własnej inicjatywy, za zgodą osoby, której czynu dotyczy zawiadomienie lub informacja o popełnieniu lub możliwości popełnienia
czynu mającego znamiona przewinienia dyscyplinarnego, oraz pokrzywdzonego;
2) rzecznik dyscyplinarny, w trakcie postępowania wyjaśniającego – z inicjatywy lub za zgodą osoby, której czynu dotyczy postępowanie wyjaśniające, i pokrzywdzonego;
3) komisja dyscyplinarna, w trakcie postępowania dyscyplinarnego – z inicjatywy lub za zgodą obwinionego i pokrzywdzonego.
2. Mediację prowadzi nauczyciel akademicki:
1) wskazany przez rektora – w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1;
2) wybrany wspólnie przez pokrzywdzonego oraz:
a) osobę, której czynu dotyczy postępowanie wyjaśniające – w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2,
b) obwinionego – w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3.
3. Mediacji nie może prowadzić nauczyciel akademicki, co do którego w sprawie zachodzą okoliczności określone
w § 3 ust. 1 i 2.
4. Udział w mediacji jest dobrowolny. Zgoda na uczestniczenie w mediacji może być wycofana w każdym czasie.
5. Nauczycielowi akademickiemu prowadzącemu mediację, zwanemu dalej „mediatorem”, udostępnia się akta sprawy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia mediacji.
6. Mediatora nie wolno przesłuchiwać jako świadka co do faktów, o których dowiedział się od obwinionego lub pokrzywdzonego, prowadząc mediację.
7. W przypadku zawarcia ugody między osobą, której czynu dotyczyło postępowanie wyjaśniające, a pokrzywdzonym, postępowanie wyjaśniające może zostać umorzone, chyba że okoliczności sprawy wymagają ukarania dyscyplinarnego.
8. Wyniki mediacji bierze się pod uwagę przy wymierzaniu kary dyscyplinarnej.
§ 46. 1. Mediację prowadzi się w siedzibie organów uprawnionych do skierowania sprawy do mediacji.
2. Mediacji nie prowadzi się w lokalu zajmowanym przez jej uczestników lub ich rodziny.
§ 47. Mediator:
1) niezwłocznie nawiązuje kontakt ze stronami mediacji i ustala termin i miejsce spotkania z każdą ze stron;
2) przeprowadza z każdą ze stron mediacji, w dogodnym dla nich miejscu i czasie, indywidualne lub wspólne spotkania wstępne, podczas których:
a) wyjaśnia cele i zasady mediacji,
b) poucza o możliwości cofnięcia zgody na uczestniczenie w mediacji aż do jej zakończenia,
c) odbiera od stron mediacji zgodę na uczestniczenie w mediacji, jeżeli nie została ona wcześniej wyrażona;
3) przeprowadza spotkanie mediacyjne z udziałem stron mediacji, w miejscu i czasie dogodnym dla jej uczestników;
4) pomaga w sformułowaniu treści ugody między osobą, której dotyczy zawiadomienie, i pokrzywdzonym.
§ 48. Jeżeli nie jest możliwe bezpośrednie spotkanie stron mediacji, mediator może przeprowadzić mediację
w sposób pośredni, przekazując każdej ze stron mediacji informacje, propozycje i stanowisko dotyczące zawarcia ugody i jej treści, zajmowane przez innego jej uczestnika.
§ 49. 1. Po przeprowadzeniu mediacji mediator niezwłocznie sporządza pisemne sprawozdanie z jej wyników i przedstawia je odpowiednio rektorowi, rzecznikowi dyscyplinarnemu albo komisji dyscyplinarnej.

Dziennik Ustaw – 12 – Poz. 1843
2. Sprawozdanie powinno zawierać:
1) sygnaturę sprawy;
2) imię i nazwisko mediatora;
3) imiona i nazwiska stron mediacji;
4) informację o wynikach mediacji;
5) podpis mediatora.
3. Do sprawozdania załącza się, jeżeli została zawarta, ugodę podpisaną przez strony mediacji oraz mediatora.
§ 50. 1. Mediację przeprowadza się w terminie określonym odpowiednio przez rektora, rzecznika dyscyplinarnego albo komisję dyscyplinarną przy skierowaniu sprawy do mediacji.
2. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek mediatora, termin, o którym mowa w ust. 1, może zostać przedłużony na czas niezbędny do zakończenia mediacji.

Mediacja w projekcie ustawy ‚Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce’ – materiał roboczy stan na 14 czerwca 2018 r.

Projekt ustawy uwzględniający poprawki z I i II czytania
(materiał roboczy) – stan na dzień 14.06.2018 r.

http://konstytucjadlanauki.gov.pl/content/uploads/2018/06/ustawa-14-06-2018.pdf

U S T AWA
z dnia …. 2018 r.
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

DZIAŁ VII
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Rozdział 1
Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli akademickich

Art. 283. Rektor, po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu czynu mającego
znamiona przewinienia dyscyplinarnego lub powzięciu w inny sposób informacji
o możliwości popełnienia takiego czynu, może:
1) skierować sprawę do mediacji – w przypadku gdy wskutek czynu zaistniał spór
między osobą, której dotyczy zawiadomienie lub informacja,
a pokrzywdzonym;
2) nałożyć karę upomnienia – w przypadku gdy czyn stanowi przewinienie
dyscyplinarne mniejszej wagi i udowodnienie winy nie wymaga
przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego;
3) polecić rzecznikowi dyscyplinarnemu rozpoczęcie prowadzenia sprawy.

Art. 284. 1. Mediację prowadzi się za zgodą osoby, której czynu dotyczy
zawiadomienie lub informacja, o których mowa w art. 283, oraz pokrzywdzonego.
2. Mediację prowadzi nauczyciel akademicki wskazany przez rektora.
3. Nauczyciel akademicki prowadzący mediację sporządza sprawozdanie z jej
wyników i przekazuje je rektorowi.
4. W przypadku gdy w wyniku mediacji zostanie zawarta ugoda, podpisuje ją
również nauczyciel akademicki prowadzący mediację i dołącza do sprawozdania,
o którym mowa w ust. 3.
5. W przypadku gdy w wyniku mediacji nie zostanie zawarta ugoda, rektor
poleca rzecznikowi dyscyplinarnemu rozpoczęcie prowadzenia sprawy.

Mediacja w reformie Gowina

Reforma Gowina: Mediacje wkraczają na uniwersytety

gazetaprawna.pl

– Dobrą stroną reformy jest wprowadzenie instytucji mediacji – mówi DGP prof. Jerzy Pisuliński, dziekan Wydziału Prawa i Administracji UJ.

Zgodnie z przepisami miałaby ona zastosowanie w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli akademickich. Na mediację kierowałby rektor w sytuacji, gdy na skutek przewinienia dyscyplinarnego powstał spór między osobą obwinioną a pokrzywdzonym. Prowadzona byłaby jednak tylko wtedy, gdy zgodzą się na nią obie strony konfliktu.

– W postępowaniach dyscyplinarnych nauczycieli akademickich jest miejsce na mediację. Z punktu widzenia dziekana oraz każdego, kto zarządza ludźmi, istotne są wszystkie narzędzia sprzyjające łagodzeniu konfliktów. Jeżeli mediacja z powodzeniem funkcjonuje w sprawach karnych, to nie widzę przeszkód, by była wykorzystywana w zbliżonych do nich postępowaniach dyscyplinarnych – mówi prof. Pisuliński.

… Duży mankament

Jak to zwykle bywa, diabeł tkwi w szczegółach. Przepis ustawy 2.0 stanowi, że mediację prowadzi nauczyciel akademicki wskazany przez rektora. Zdaniem ekspertów takie zawężenie nie ma uzasadnienia.

– Cieszę się, że stworzono ramy prawne do stosowania mediacji w szkolnictwie wyższym. Nie wiem tylko, czemu miałoby służyć ograniczenie w pełnieniu funkcji mediatora w postępowaniach dyscyplinarnych tylko do nauczycieli akademickich – mówi mediator Robert Boch.

W podobnym tonie wypowiada się też Cezary Jezierski, radca prawny, mediator, dyrektor Centrum Mediacji Gospodarczej przy KIRP. – Nie widzę powodu, dla którego takie ograniczenia w pełnieniu funkcji mediatora są wprowadzane. Osoba ze środowiskaakademickiego na pewno zna jego specyfikę, jednak nie jest to cecha niezbędna do prowadzenia mediacji – mówi.

…Marcin Chałupka, radca prawny, ekspert ds. szkolnictwa wyższego, ocenia, że dopuszczalność ustanowienia mediatorem tylko nauczyciela akademickiego może być odebrana jako sygnał, że uczelnie wolą prać swoje brudy we własnym gronie……

 

Upowszechnienie wykorzystywania mediacji

Mediacja szansą na odciążenie sądów – ustawa podpisana przez Prezydenta

serwis Ministerstwa Sprawiedliwości 2015-09-25

Od 1 stycznia 2016 r. zaczną obowiązywać przepisy ustawy dotyczącej wspierania polubownych metod rozwiązywania sporów. Zakładają one upowszechnienie wykorzystywania mediacji i arbitrażu w sprawach cywilnych. Służyć temu będzie wprowadzenie systemu usprawnień proceduralnych i organizacyjnych, które mają zachęcać strony do prób polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu lub w toku postępowania sądowego a także zapewnić wysoką jakość usług mediacyjnych…..

Z pełnym tekstem ustawy można zapoznać się tutaj – http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3432

Wspieranie polubownych metod rozwiązywania sporów

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów

legislacja.rcl.gov.pl

 

Rządowy projekt ustawy skierowany do Sejmu

sejm

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów

Prace w Sejmie:

druk nr 3432