Projekt roboczy ustawy o mediatorach i zasadach prowadzenia mediacji

 

 

Projekt roboczy:

Ustawa z dnia …..o mediatorach i zasadach prowadzenia mediacji w sprawach skierowanych przez organy procesowe 

Rozdział 1

Przepisy ogólne 

Art. 1 

Ustawa określa wymogi dotyczące mediatorów oraz zasady i tryb postępowania mediacyjnego w sprawach skierowanych do tego postępowania przez organy procesowe na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Art. 2  

§ 1. Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnej wobec stron i ich konfliktu, czyli mediatora, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga – nie narzucając żadnego rozwiązania – w wypracowaniu porozumienia. 

§ 2. Mediacja może mieć charakter bezpośredni, gdy strony konfliktu spotykają się w obecności mediatora, albo pośredni, jeżeli strony konfliktu nie spotykają się, a rolą mediatora jest pośredniczenie między nimi. 

§ 3. W miarę potrzeby w mediacji może uczestniczyć więcej niż jeden mediator (ko-mediator). 

Art. 3 

Mediacja może być prowadzona w sprawach:

1. karnych,
2. o czyny karalne nieletnich,
3. cywilnych, w tym rodzinnych, gospodarczych, z zakresu prawa pracy,
4. administracyjnych,
5. o wykroczenia. 

Rozdział 2 

Zasady postępowania mediacyjnego 

Art. 4 

§ 1. Udział w mediacji jest dobrowolny i może mieć miejsce tylko wówczas, gdy strony swobodnie wyrażą na nią zgodę. Strony mogą wycofać zgodę w każdym momencie w trakcie mediacji.  

§ 2. Mediator prowadzi mediację w sposób bezstronny. 

§ 3. Mediator nie udziela porad prawnych, lecz w razie potrzeby może udzielić stronom informacji; może też zachęcać strony do korzystania z fachowej pomocy prawnej. 

Art. 5 

§ 1. Mediacja jest postępowaniem niejawnym. Mediator może ujawnić okoliczności, o których dowiedział się w trakcie postępowania mediacyjnego jedynie wówczas, gdy wyrażą na to zgodę strony postępowania. 

§ 2. Mediator ma jednak obowiązek poinformowania właściwych organów o okolicznościach, które mogą świadczyć o popełnieniu lub groźbie popełnienia przestępstw, o których mowa w art. 178 a k.p.k.

 Art. 6 

§ 1. Nie wolno przesłuchiwać mediatora jako świadka co do okoliczności, o których dowiedział się w trakcie postępowania mediacyjnego. 

§ 2. W charakterze świadków nie wolno również przesłuchiwać co do okoliczności, o których była mowa w trakcie postępowania mediacyjnego, jego stron ani innych uczestników. 

§ 3. Strona może wyrazić zgodę na zwolnienie z obowiązku tajemnicy mediacji w odniesieniu do okoliczności, które dotyczą jej osoby i wypowiedzi. 

Art. 7 

Postępowanie mediacyjne prowadzi się w miejscu neutralnym dla stron w warunkach zapewniających poufność i bezpieczeństwo. 

Rozdział 3`

Mediatorzy 

Art. 8  

§ 1. Mediatorami są:

1. mediatorzy zawodowi,

1. mediatorzy społeczni. 

§ 2. Mediatorem zawodowym może być osoba:

1. powyżej 26 roku życia, posiadająca pełnię praw cywilnych i obywatelskich,
2. posiadająca wiedzę z zakresu problematyki, której dotyczy mediacja,
3. wpisana na listę mediatorów, o której mowa w art. 11 ustawy.

§ 3. Mediatorem społecznym może być osoba posiadająca:

1. pełnię praw cywilnych i obywatelskich,
2. wiedzę z zakresu problematyki, której dotyczy mediacja. 

§ 4. Mediatorem zawodowym nie może być czynny zawodowo sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, kurator sądowy, notariusz, komornik oraz aplikanci do tych zawodów, referendarz sądowy oraz asystent sędziego, a także funkcjonariusz Policji i pracownik Służby Więziennej, jak również syndyk. 

§ 5. Mediatorzy zawodowi i społeczni mają obowiązek odbycia wstępnego szkolenia przed podjęciem swoich obowiązków, jak również stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych w zakresie mediacji, w szczególności poprzez uczestniczenie w szkoleniach i innych formach doskonalenia zawodowego. 

§ 6. Standardy podstawowego szkolenia dla mediatorów zawiera Załącznik nr 1 do ustawy. 

§ 7. Odrębne przepisy mogą wprowadzać dodatkowe wymogi dla uzyskania statusu mediatora zawodowego oraz dodatkowe wymogi dotyczące zakresu szkolenia. 

Art. 9  

§ 1. Mediatorzy zawodowi mogą działać indywidualnie lub jako przedstawiciele organizacji pozarządowych, które prowadzą mediacje w ramach swojej działalności statutowej, albo jako pracownicy ośrodków mediacyjnych powołanych przez organy samorządu. 

§ 2. Organizacje pozarządowe oraz ośrodki mediacyjne, o których mowa w § 1 muszą posiadać wpis na listę, o której mowa w art. 11 ustawy. Warunkiem uzyskania wpisu jest posiadanie przez organizację lub ośrodek mediacyjny przynajmniej jednego przedstawiciela, który spełnia wymogi dotyczące mediatora zawodowego.

Art. 10 

Mediatorzy społeczni działają przy mediatorach zawodowych i prowadzą mediacje w sprawach wyznaczonych przez mediatora zawodowego. 

Art. 11.  

§ 1. Listy osób oraz organizacji pozarządowych i ośrodków mediacyjnych uprawnionych do prowadzenia postępowań mediacyjnych prowadzi się w sądach okręgowych. 

§ 2. Wpisu na listę dokonuje prezes sądu okręgowego na wniosek osoby albo organizacji lub ośrodka ubiegających się o wpis po stwierdzeniu, że spełniają wymogi, o których mowa w art. 8 § 2 i § 5 oraz art. 9 § 2 ustawy. 

Art. 12 

§ 1. Prezes sądu okręgowego skreśla z listy osobę:

1. na jej prośbę;
2. w razie jej śmierci;
3. w przypadku chociażby ograniczenia zdolności do czynności prawnych;
4. w razie pozbawienia prawomocnym wyrokiem sądowym praw publicznych lub prawa do wykonywania zawodu;
5. w razie stwierdzenia niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków związanych z prowadzeniem mediacji. 

§ 2. Prezes sądu okręgowego skreśla z listy organizację lub ośrodek w razie braku przynajmniej jednego przedstawiciela, o którym mowa w art. 9 § 2, a także w razie ich likwidacji. 

§ 3. Na decyzję prezesa sądu okręgowego przysługuje w ciągu miesiąca od daty wydania decyzji skarga do prezesa sądu apelacyjnego. 

Rozdział 4 

Wszczęcie postępowania mediacyjnego 

Art. 13 

§ 1. Po otrzymaniu postanowienia organu procesowego o skierowaniu sprawy do mediacji mediator wykonuje w ciągu 7 dni czynności wstępne polegające na:

1. zapoznaniu się z treścią postanowienia i załącznikami;
2. skontaktowaniu się ze stronami;
3. udzieleniu stronom szczegółowych informacji o istocie i zasadach prowadzenia postępowania mediacyjnego, a w szczególności poinformowaniu stron o możliwości wycofania zgody na udział w postępowaniu mediacyjnym w każdym jego momencie;
4. uzyskaniu potwierdzenia przez strony zgody na udział w postępowaniu mediacyjnym. 

§ 2. Jeżeli strony nie potwierdziły zgody albo odmówiły udziału w postępowaniu mediacyjnym, mediator niezwłocznie zwraca sprawę organowi procesowemu. 

§ 3. Mediator zawodowy może odmówić prowadzenia mediacji z ważnych powodów, o czym niezwłocznie powiadamia organ procesowy, który skierował sprawę do mediacji. 

§ 4. Jeżeli prowadzenia mediacji odmawia mediator społeczny niezwłocznie powiadamia o tym mediatora zawodowego. 

Art. 14 

Jeżeli strony potwierdziły zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym, mediator wszczyna postępowanie. Wszczęcie postępowania następuje najpóźniej następnego dnia po upływie 7 dni od chwili otrzymania postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji. 

Art. 15 

§ 1. Czas trwania postępowania mediacyjnego liczy się od dnia wszczęcia postępowania mediacyjnego.

§ 2. Data podpisania ugody lub innego zakończenia postępowania mediacyjnego jest datą zakończenia postępowania mediacyjnego. 

Rozdział 5 

Tryb prowadzenia postępowania mediacyjnego 

Art. 16 

§ 1. Po wszczęciu postępowania mediacyjnego mediator nawiązuje kontakt ze stronami   ustala, czy chcą one uczestniczyć w mediacji bezpośredniej, czy pośredniej. 

§ 2. W przypadku mediacji pośredniej mediator przekazuje stronom ich wypowiedzi i oczekiwania oraz pomaga w uzyskaniu porozumienia. 

§ 3. Jeżeli strony wybrały mediację bezpośrednią, mediator niezwłocznie ustala z nimi termin i miejsce spotkania mediacyjnego. 

Art. 17 

§ 1. Każda strona może wskazać osoby, które mogą wziąć udział w postępowaniu mediacyjnym; mediator dba o zachowanie zasady nienaruszania równowagi stron. 

§ 2. Jeżeli stroną postępowania mediacyjnego jest małoletni lub nieletni, prawo do udziału w postępowaniu mediacyjnym przysługuje jego rodzicom lub opiekunowi. 

Art. 18 

§ 1. Po zakończeniu postępowania mediacyjnego mediator sporządza sprawozdanie, które zawiera:

1. sygnaturę sprawy oraz dane mediatora,
2. informację o liczbie, terminach i miejscach spotkań wraz ze wskazaniem osób biorących w nich udział, albo informację o tym, że mediacja miała charakter pośredni,
3. informację o wyniku postępowania,
4. podpis mediatora. 

§ 2. Jeżeli mediację prowadził więcej niż jeden mediator w sprawozdaniu uwzględnia się informację na ten temat.

 3. W przypadku zawarcia ugody stanowi ona załącznik do sprawozdania. 

§ 4. Mediator niezwłocznie przekazuje sprawozdanie organowi procesowemu, który skierował sprawę na drogę postępowania mediacyjnego. Odpis sprawozdania mediator przekazuje stronom. 

Rozdział 6 

Ugoda mediacyjna 

Art. 19 

Mediator dba, aby ugoda była zgodna z obowiązującymi przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego oraz nie służyła obejściu prawa. 

Art. 20 

§ 1. Ugoda powinna zawierać dane dotyczące stron konfliktu, określenie jej przedmiotu i zobowiązań oraz sposobu i terminu ich wykonania, a w razie potrzeby inne zapisy, których życzą sobie strony. 

§ 2. Dodatkowe wymogi dotyczące treści ugody zawierają odrębne przepisy. 

§ 3. Ugodę podpisują strony konfliktu. Jeżeli strony lub jedna z nich nie może podpisać ugody, mediator odnotowuje ten fakt w sprawozdaniu i podaje przyczyny niemożności złożenia podpisu.

 Rozdział 7  

Przechowywanie dokumentacji  

Art. 21 

Mediator zapewnia taki sposób przechowywania dokumentacji, który uniemożliwia dostęp do niej osób nieupoważnionych.

Art. 22 

§ 1. Akta każdej sprawy zawierają:

1. kolejny numer repertorium;
2. postanowienie o skierowania sprawy do postępowania mediacyjnego wraz z załącznikami;
3. potwierdzenia korespondencji ze stronami lub notatki służbowe o innych sposobach komunikowania się z nimi;
4. notatki dotyczące spotkań ze stronami poprzedzającymi pierwsze wspólne spotkanie mediacyjne;
5. notatki o spotkaniach mediacyjnych zawierające informacje o datach i miejscach oraz osobach uczestniczących w spotkaniach;
6. odpis sprawozdania dla organu procesowego wraz z odpisem ugody, jeśli została zawarta;

§ 2. Akta przechowuje się przez 2 lata od chwili zakończenia postępowania mediacyjnego. 

Rozdział 8 

Wynagrodzenie mediatora 

Art. 23 

Mediator zawodowy otrzymuje wynagrodzenie. Jeżeli mediację prowadził więcej niż jeden mediator, wynagrodzenie otrzymuje każdy. 

Art. 24 

Wynagrodzenie mediatora zawodowego określa się według zasad regulujących opłaty za czynności adwokackie z tytułu pomocy prawnej udzielanej z urzędu. 

Art. 25 

Mediator społeczny otrzymuje ryczałt za przeprowadzenie postępowanie mediacyjnego. 

Rozdział 9 

Przepisy końcowe 

Art. 26 

Tracą moc: 

Art. 27

Ustawa wchodzi w życie po upływie roku od dnia ogłoszenia.

projekt roboczy z dnia 15 października 2009 r. przygotowany przez prof. Ewę Bieńkowską i prokurator Lidię Mazowiecką (członkinie Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości)